ARMON... (Voqea o`z hayotimdan. Shuning uchun ismlar o`zgartirilgan) Armon! Bu yaramas so`z atigi beshtagina harfdan iborat. Lekin shu besh harf yurakda chuqur iz qoldirsa bundanda og`irroq dard bo`lmasa kerak... Ukami unashtirib qo`ygandik. 2015 yilning oktiyabr oyi. Quda tomon keldida, to`yni tezlatishni so`radi. Bo`lajak kelinni buvisi hasta ekan. Nabirasini to`yini ko`rib qolish ilinjida. Qudalar safar oyi kirmasdan to`yni o`tqazib yuboraylik deyishdi. Onam shoshib qoldilar, ikkita to`yni bir kunda o`tqazish uchun, manga qiz izlab qoldilar. Durdonadan keyin, hali uylanishga ruhan tayyor emasdim. Ruhiy xolatimni tushungan ota-onam ortiqcha bosim o`tqazishmadi. Qatiy turib oldim, yo`q hozir uylanmayman. Quda tomonni boshqa sharti chiqdi. To`y qilmas ekansiz, qizimizni boshini bog`lamang! Ukam, akamdan oldin, uylanmayman deb turib oldi... Ota-onam bir birlariga ko`ngil qo`yib turmush qurishgan. Shuni uchun hech qanday qarshiliksiz, akamga sevganini olib berdilar. Mangaham o`z yoqtirganimni olib bermoqchi edilar. Afsus nasib qilmadi, eni bo`lsa ukam o`z suyganiga uylanmoqchi. Man sabab ukami bu ezgu niyati amalga oshmaydigan bo`lib turibdi... Og`ir bo`lsaham ukamga hudbinlik qilayotganimni tushunib turardim. Gap so`zlarga qaramay, ukamga uylanaverishini uqtirdim. Butun oylamiz yig`ilganda, ukamga uylanaverishini tayinladim. Avvaliga hecham ko`nmadi, siz bilan birga uylanaman deb. Zudlik bilan manga tegadigan qiz topishsa. Ko`nglimdagi uchraydimi yo`qmi. Agar u qizga ko`ngil qo`yolmasam, yo u menga ko`ngil qo`ya olmasa. Hayotim akam va kelinoyim yoki ota-onamiki kabi totuvlikda o`tmasligi mumkun. Bir amallab shularni, butun oylamiz oldida tushuntirdim. Baxtimga hammalari mani nimalar xis qilayotganimni tushunishdi... Qudalar bilan kelishgan, xolda nayabrni boshida. Safar oyi kirmasidan oldin to`yni o`qazib yuborish kelishib olishdi... Oktiyabirni o`rtalari, bir falokat tufayli oyog`imni sindirib oldim. Bu og`riqli holat ammo ayni ko`nglimdagi ish bo`ldi. Birov nega ukang sandan oldin uylanyabdi desa oyog`imni ko`rsatardim... Nihoyat to`y kuni keldi, oyog`im gipisda. Yor-yor sadosi ostida ukam yori bilan xovliga kirib keldi. Hassamni qo`ltiqlaganimcha qarsak chalib turardim. Ukamni baxtini ko`rib turamanu, o`zimmi yuragimni armon hissi ezadi. Biroz o`tib akam, kelnoyim, singlim va mani tabrik so`zi aytishga chaqirishdi. Bir misra sher bilan chiroyli tabrik so`zi aytdim. Mikrafonga gapirar ekanman, atrofga qaramaslikka, o`zimni hursand ko`rsatishga urunardim. Shu bilan o`yin navbati berildi, undan so`ng davra qizib ketdi. Hammani ko`zi, o`rtada sho`x o`ynayotgan ukamni o`rtog`larida. Sekin o`zimni chetga oldim, tomarqa oralab orqa eshikka yurdim. Yo`l yo`lakay aroq yashigini ko`tarib olib orqa tarafga bog`ga chiqdim. O`sha Durdona bilan uchrashadigan bog`imizga. 50 metircha ichkariga yurdim. O`rik daraxtini tagiga kelib qo`limdagi aroq yashigini to`ntarib, undan stul o`rnida foydalandim... Durdona, uni singlisi Shirina bu ikki qizni tarbiyasi bilan rahmatli buvisi shug`ullangan. Buvisi onatili-adabiyot fani o`qtuvchisi bo`lgan. Shuni uchun hujrasida ikkita shikafda har-xil kitoblari bor edi. O`zi telvizir, radioni yoqtirmaydi. Shuni uchun ko`zi xiraligini aytib Durdona, yoki Shirinaga kitob o`qitardi. Yuragi hasta buni ustiga ko`chada o`ynay olmaydigan, Durdona. Opasini yolg`izlatib qo`ymaslik uchun opasiga dugonaday bo`lib qolgan Shirina uchun bu ayni muddoa edi. Buvisi nabiralarini bu yo`l bilan manan yetuklikka erishtirgan ekan. Durdona bilan ilk sevishib gaplasha boshlaganimizda tushunganman. U mandan manan ancha o`zib ketganini. U bilan gaplashgan odam huddi kitob varoqlaganday bo`lardi... Mani kitoblarga o`rganishimga Durdona sabab bo`lgandi. Uni yonida ham jismonam ham manan ustun bo`lish uchun. Qo`limga qanday narsa tushsa gazetami, yo kitob o`qiyverardi. Har kuni yotishimdan avval bir soat vaqtimni birornima o`qishga sarflardim. Internet rivojlanib ketganidan keyin, o`qish uchun qiziqarli narsa topishim yanada osonlashdi... Oyog`im singandan beri, internetdan Pirimqul Qodirovning, Yulduzli Tunlar asarini java kitobini yuklab olib o`qiyotgan edim... Bobur Samarqanda qamalida qolgan edi. 50 yoshli Shayboniyxon Boburni opasi Honzodabegimga yashirincha sevgi maktubi bitib. Manga xotin bo`lsayz ukanga tegmayman mazmunida vada bergandi. Bobur qamalni yorib chiqib ketishga tayyor turganda. Opasi, ukasini qutqarish uchun boshqa darvozadan chiqib Shayboniyxonni taklifini qabul qilgandi. Asar judayam tasirli shuni uchun o`qishdan to`xtab ko`zlarimni yumdum. O`sha paytlardaham g`irromliklar ko`p bo`lgan ekan. Asardan biroz yirog`lashib, Durdonani go`zal chehrasini hayolimda gavdalantirdim... - Pochcha, pochchajon! -huddiki Durdona gapirganday bo`ldi. Shundoq ko`zlarimni ochib yon tarafga qaradim. Ustiga qizil sivitir kiyib olgan Shirina man tarafga kelardi. - Assalom akaykum! - Va'alaykum! - To`yga rozi bo`lib, endi o`ziz, hammadan qochib o`tiribsizmi? - Yo`q, shunchaki! -dedimda biroz suruldim. Torgina yashikning yarmi ochildi. Shirina manga yelkasini tekkazib bir chetiga o`tirdi. Qo`lini cho`zib gipis oyog`imdan ushladi. - Og`rimayabdimi? - Nega og`riydi, gipisdaku! - Pochchajon, nega siz uylanmadiz? - Siz ham shu savolni bermang iltimos! -dedim. - Opamjonimning olamdan o`tganlariga ikki yil bo`ldi, hurmatham shuncha bo`ladi. Oyim, dadam siz haqizda ko`p gaplashadi, endi uylanasaham bo`lardi... Sizni ko`rib oyimham dadamham qiynaladi! - Dadayizham qiynaladimi? - Ha! - To`g`risini aytsam dadayzni yomon ko`raman! -dedim. - Nimaga? -dedi hayronsib. - O`shanda, qizim 20 ga kirsin demasdan, to`yga rozi bo`lganda. Hozir Durdona bilan baxtli yashayotgan bo`lardik, yuragini davolatardik! - O`ziz bilasiz, do`ktirlar aytdi, bu xastalik tug`ma, shu yoshgacha yashaganini o`zi bir mo`jiza deyishdi! Keyin dadamgaham oson tutmang, bir yil ichida boshlariga qancha kulfat tushdi. Avval qizlari, keyin onalari buni ustiga akami oylasi buzuldi. Eyy kelnoyimham yaxshi chiqmadida! -deb hursundi. - Kelnoyingiz yaxshi ayol edi! - Yo`q u akamga hiyonat qilgan! - Buni sizga kim aytgan? - Akam! -dedi. Bey ehtiyor g`azabim keldi. - Akayzni o`zi paskash ekan! -dedim. Shirina savolomus man tarafga qaradi. - Akayz sizlarni aldabdi. Siz bilmasez kerak, bir necha yil avval opayz bilan shu yerda uchrashib yurardik! - Bilaman! - Unda sizga aytgan bo`lsa kerak? - Nimani? - Akayzi o`zi, kelnoyizga hiyonat qilgan. O`z ko`zim bilan ko`rganman! - Yo`q opam buni aytmagan, keyin akamga ishonaman! - Rostdana? - Him! - Manga ishonmaysizmi... Opayzni nomini o`rtga qo`yib aytaman o`z ko`zim bilan ko`rganman. Ammo kim bilan ekanini aytmayman. Huv anovi yerda, qorovulni kapasi bo`lardi. O`sha yerda opangiz ikkalamiz guvoh bo`lganmiz, o`sha siz ishongan akayzni hiyonatiga! -dedi... Shirina jim bo`lib chuqur o`yga cho`mib qoldi. Shu asnoda biroz o`tirdik. - Shirina o`qishga, tayorgarliklar bo`lyabdimi? - Ha, tayorlanyabman! - Yaxshilab tayorlaning, opayizga bergan vadagangizni ustidan chiqing! Aytardizu do`ktir bo`laman deb... Yordam pul kerak bo`lsa tortinmang, bilaman dadayiz ziqnaroq. Har qancha pul bo`lsa mandan so`rang ho`p! -dedim. Boshini chayqab, man tomonga o`grildi. - Sardor aka! -doyim pochcha yoki pochchajon derdi. Sardor aka deyishidan qandaydur jiddiy gapi borligini tushundim. - Ha! - Opami qattiq sevganmisiz? - Siz tasavur qilolmaysiz! - Unda opamga bergan vadayizni bajarasizmi? - Qanday? - Opam, mandan keyin singlimga uylaning degandi! - Buni shunchaki aytgan! -dedim... Ohirgi bir yil ichida Shirina bilan necha marta ko`rishgan bo`lsam har gal o`sha Chimyon sanatoryasidagi voqealarni esimga solishga urunardi. Shirinani manga beyfarq emasligini tushunardim, bu shuchaki opasi bilan qattiq sevishganim uchun. Shirina shundan tasirlanib o`tkinchi, bir tasirda deb o`ylardim... - Siz vadani bajarasiz deb umid qilgandim! -dedi ovozini bir parda paslatib. To`g`risi unga qanday javob qilishga hayron bo`lib qoldim. - To`g`risini aytsam siz telbasiz... Zamonaviy Majnun, kitoblardagi Majnun kambog`al g`arib bo`lsa, siz pul topishdan boshqasini o`ylamaydigan telbasiz! -dedi. (Shirinani bu tarifi manga yoqdi. Keyinchalik Uzbxxx.com saytida shu nikdan foydalanishimga turtki bo`ldi.) Rosti Durdonadan keyin, yana onam hadeb uylan deb qistovga olavermasinlar deb ishlab pul yeg`ish bilan o`zimni ovutayotgandim... - Manjunni bilasizmi? -dedim. - O`qiganman, Arab qabilalaridan chiqgan bir oshiq yigit. Qays ibn al-Mulavvo ismli yigit Layli ismli qiz bilan ishqiy munosabtta bo`ladi! -dedi. To`g`risi Shirinani bunchalik aniq gaprayotganidan hayratga tushdim va gapini oldim. - Qayoqdan oldiz buncha malumotni? - Ikki kun avval o`qigan edim, wikipedia sayitida! Istasayz qolganiham gaprib beraman! - Bilaman o`qiganman! -dedim va bir paytlar o`qib yodimda qolgan bazi malumotlardan aytdim. Qarasam buyog`i bilmlar baxsi bo`lib ketmoqda! - Qaysi saytlardan foydalanasiz? -dedim. - Googe faqat malumot topish uchun! O`zizchi? - Man deyarli hammasidan, sizga bittasini tafsiya etaman. Kutubxona.com juda zo`r asarlar bor! -dedim... Ha deganday bosh chayqadida jimib qoldi. Birozdan keyin yana o`sha mavzuga qaytdi, eni ko`nglidagini ochiq aytdi. - Manga uylanasizmi? - Sizni baxtli qilishimga ko`zim yetmaydi! - Man sizni baxtli qilmoqchiman, allaqachon oyimga aytganman. Teksam faqat sizga tegishimni. Bundan dadamningham xabari bor, agar bilib qo`ying sovchiyz chiqmasa, o`zim sovchi yuboraman sizga! -dedi. Bey ehtiyor kulvordim. - Rosa sharmanda bo`laman-da! - O`qimaganmisiz bazi malikalar, shaxzodalarga suvchi yuborganini? - Ertak bilan, hayotni farqi bor Shirina? - Ertakham hayotgandan olingan! -tortishish beyhuda ekanini tushumdim va jiddiy gaplashishga o`tdim. - Shirina necha yoshsiz? - 17! - Man 25 daman... Hoynahoy sizniham dadayz 20 yoshga kirganizda uzatsa kerak! -kesatdim. - Siz 20 kirganizda man 28 yoshda bo`laman. Oramizdagi farq 8 yosh. Hozirgi zamon uchun katta keyin, shu 3 yil ichida boshqasini sevib qolishiz mumkun. Keyin man siz o`ylagandan bola emasman. Opayzga ko`p hiyonat qilganman, opayz o`lim bilan olishayotganda man mast holda, bir yomon yerda edim! -dedim. - O`zizdan sovutish uchun aldayabsiz? - Rost! - Manga, baribir, opamni qanchalik baxtiyor etgamizi bilaman. Opam siz haqizda gapirsa to`lib toshib ketardi. Hozir ko`rib turibman, hatti harakatiz, har-qanday ayibizni oqlaydi! - Yo`q baribir ichimda armonim borda gunohlarim kup! -dedim. Asta qo`limdan ushladi. - Ochiq gapirsam hafa bo`lmang, mani no o`rin tushunman? - Gapring! -dedim. - Man, hammasini tushunaman... Keyin mani yosh deb o`ylamang. Ham jismonan, ham aqlan oyla qurish farzand tarbiyalashga tayyorman! -dedi... Shu payt orqa eshigimiz oldida ikki kishi payda bo`ldi. Kayflar shekili zaxartang qilganmi, orqa eshikdan chiqishi bilan choptira boshladi. Shirina garangsib o`sha tarafga qaramoqchi edi. Shartta yelkasiga qo`limi tashlab yuzini o`zim tarafga burdim: - Qaramang u yoqqa! -shivirladim. U kishilar kim ekanini ko`rmadim, ularham hojatini chiqargach u-yoq-bu yoqqa qaramay yana orqa eshikdan ichkariga kirib ketdi. Asta qo`limni Shirinani yelkasidan oldim. - Shirina bo`ldi, qolganini keyin gaplashamiz, bitta yarimta ko`rsa shanizga yomon bo`lmasin! -dedim. Multillagan ko`zlarini manda uzmay: - Bu tentakqiz ersirab qolibdi deb o`ylamang. Faqat shu bugun hal qilib olaylik! -dedi. - Aniq bo`ldiku! - Yo`q, ishoning Sardor aka manam sizni opajonimdan kam sevmayman. Opamni qanday baxtli qilgan bo`lsayz manam sizni shunday baxtli qilaman! -dedi. - Ho`p, faqat o`qishga institutga kirib oling! - Ho`p albatta kiraman! -dedi. Asta yelkasiga qo`limni tashladim, bey ehtiyor qo`limdagi telifonga qaradim. Haliham o`sha o`qiyotgan java kitob ichida ekan... Shirina qo`limga qaradiyu, so`roqsiz qo`limdagi telifonni oldi. Tezda yozuvlarga ko`z yugurtirarkan, qaysi asar ekanini darrov bildi. - Yulduzli Tunlar? - Ha! - O`qib bo`ldizmi, yo endi shu yerga keldizmi? - Ha! -dedim. Shirina asarni maqtadi, va asta mazmunini so`zlay boshladi. Nazarimda buyog`i yanaham qiziq bo`lishini tushundim. - Humoyun va Akbarshoxni o`qiganmisiz? - Yo`q hali! - O`qing shuni davomi! -dedida undanam bazi qiziq yerlarini so`zlab berdi... Keyin birdan ko`zlarini uqalab: - Judayam ko`zni toliqtirib yuborar ekan telifoniz! Puliz bo`lsa bor, Ayfonlardan, Gelaksiylardan olib ishlatmaysizmi? - Yoqmadi, uyda karopkasi bilan turibdi, bir kunham ishlatilmagan Geleksiy. Istasez sizga sovg`a qilaman! -dedim. - O`zimniki bor... Yaxshisi o`ziz ishlating. Bunaqa armusoqdan qolgan telifon sizga yarashmaydi! -dedi. Asta qo`lidan telifonni olar ekanman: - Bu telifonni 10 ta Ayfongaham alishmayman! -dedim. Shirina telifonni qo`limdan tortib oldi. - Bu opami telifoni! -deb shivirladi... O`shanda Chimyon sanatoryasiga borganimda, Durdona ''manga do`ktirlar man qildi, telifonimi mani eslab ishlatib yurasiz'' deb Nokia 6300 telifonini manga bergandi... Chin yurakdan, bergan ekan shuncha yildan beri qilt etmay ishlab kelmoqda. O`zimham juda yashi ko`rib ishlataman, gaplashganimda go`yo Durdonani yuzi yuzimga teyganday bo`ladi. Fleshkasini ichidagi hech bir narsani o`chirmaganman. Fleshkadan kirganda uni nomiga papka ochkanman. Papkani ichiga kirilsa Nensi deb yozilgan panka turadi. Uni ichida Durdona sevib eshitadigan Arab qo`shiqchisi Nensini 11 qo`shig`i bor. Undan pastda Hind.mp3 pakpkasi 49 ta xind qo`shiqlar. Undan pastida Sh.FOTO yani shaxsiy foto papkasi Nokia 6300 telifonning 2 mgpeksilli kamerasida olingan sifatsiz fotolar 22 ta Durdona o`z suratlarini qo`ygan. Pastiga O`yin deb yozilgan papka ichida birgina o`yin u ham bo`lsa KasparovChesdi Lucas Shaxmat o`yini Durdonani sevimli va yagona o`yini. Dudonani o`limidan keyin ancha o`tgandi. Telifon fayllarini tartibga solish uchun telifonni titkilayyotgan edim. Ko`zim shu o`yinga tushdiyu, o`yin ichiga kirgan edim. Buniham bir tilsimotga yoysa bo`ladi. Ohirgi o`yin oq dona mot bo`lgan. Durdona oq donada o`ynagan ekan. Buni qarangki taqdirmi, yo tasaduf huddi poklikni anglatuvchi oq rang qoraga mot bo`lgan. Oq ko`ngilli Durdona, hayotning anchchiq qora qismatiga mot bo`lganday! - Opajonim! -piqirlab yig`lab yubordi Shirina. Qarasam Sh.FOTO papkasida opasini suratlariga qarab turibdi. Telifon ekranini nuri yuziga tushib turardi. Ko`zlarida ikki shashqator ko`z yosh oqmoqda. Lablari pirpiragan, asta manga qaradi. - Opajonimning telifoni, asrab yuribsizmi? - Ha! -dedim. - Yechib yuboring! -orqasini ogirdi. To`g`risi nimani nazarda tutgani tushunmay. - Nimani? -dedim. - Sipochkamni, ilgagidan bo`shating! -dedi piqirlagan ovozda, orqaga turmaklab olgan sochini yonga qayirib. Tilla zanjirini ilgaginidan bo`shatdim. Shirina yana joyiga o`tirib, sivitirini oldini sal ochdida, avaylab tilla zanjirni ko`kraklari orasidan chiqardi. Zanjirga uzuk ilingan edi, bu o`sha, qachondur kelinoyim bergan, Chimyon sanatoryasida Durdonani qo`liga taqib qo`yganim o`sha uzug! - Bu o`sha uzu! -deb ko`zyoshlarimi artar ekan zanjir bilan uzukni kaftimga qo`ydi. Uzukni qo`limga olib telifon yorug`ida asta ko`rdim o`sha uzuk. Asta hotiralar yana tiklandi. - Shu uzukni to`yimizda, taqib qo`yasizmi? -dirdirgan ovozda gapirdi. -...! -nima deyishimni bilay uzukki termulgancha bosh chayqadim. Birdan yuzini yuzimga bosib quchoqlab oldi. Durdonadan kelib turadigan ajoyib ifor. Shirinadanham kelar ekan. Faqat Durdonadan farqli, Shirina hissiyoti va kechimmalarini yashirmaydi. Shirinani yaxshi ko`raman, faqat judayam Durdonaga oxshab ketgani uchun. Ammo Durdonani sevganchalik seva olmasam kerak... Uzoq gaplashib o`tirdik, uzuk va zanjirni Durdonami o`zi bergan ekan. Zanjiram, bir yili 8 mart bayramiga, onam, kelnoyim, singlim shu jumladan Durdonaga sovg`a olgani borgan edim. Tilla zanjirga pulim yetmay, sotuvchiga rosa yalingan edim. Yaramas sotuvchi, dadam sovg`a qilgan soatni olgach zanjirni bergandi. Shularniham bir hotirlab gaprib berdim... Nihoyat soat 22:40 larda to`y tugab, mahallamiz oqsoqoli fotiha qilayotganda o`rnimizdan turdik. Shirinani ortiqcha gapso`zlar bo`lmasligi uchun, o`zlarini orqa eshigidan uylariga kirgazib yubordim. O`zim hassamga tayangacha, oqsoqlanib uyga kirdim... Kiyovko`rdi o`tdi. Endigana gipisni qiyib olib tashlagan edim. Ammo oyog`im og`riyotgani uchun hali hassami tashlaganim yo`q edi. Katta xonada oylaviy o`tirgan edik. Man telvizirni oldidagi kursida o`tirgan edim. Qolganlar, dasturxon atrofida edi. Yangi kelinchak yani ukami rafiqasi choy quyib hammaga berayotgan edi. Ohirida eri, yani ukamga uzatdi. - Avval akamga ber! -dedi. Birinchi tasurot aldamchi bo`ladi, yoki kelinchak yoshlik qildimi. Labini chimirgani ko`rib qoldim. Boshqalar ko`rdimi, yo`qmi. Manga hizmat qilganida oringanini sezdim. Olib kelib bergan bir piyola choyini olar ekanman: - Oyi! -dedim. - Ha o`g`lim! - Bir necha yil avval, Durdona Chimyon sanatoryasida edi. O`shanda Durdona o`lib qolsam singlimga uylaning degandi! -dedim. Hamma mani og`zimga termulib turardi, onamning yuzida quvonchni ko`rdim. - Nima qilay o`g`lim? - Shirinani oldiga kiring, sovchilikka. Oylasidagi hamma biladi! - Ho`p o`g`lim! - Faqat to`y deb shoshiltirmang, avval Shirina institutga kirsin, mani bo`lajak xotinim farosatli aqilli bo`lishini istayman! -dedim. Ohirgi gapimi bir parda ko`tarib, yangi kelinchakka qarab qo`ydim. Nimani nazarda tutganimi shundi shekili qizarib-bo`zarib ketdi... Bu hikoyalar mani o`tmish, xotiralarim... Hikoyalarimda man Durdona deb ataydigan rahmatli sevgilim. Orzu qilardi, mani ikkita bolam bo`ladi, bir o`g`il, bir qiz. O`g`limizga Sardor, qizimizga Durdona deb ism qo`yamiz derdi. Shuni uchun hikoyalarimda, anig`rog`i mani o`tmish hotiralarimni yozayotgan voqealarimda. O`z ismimni Sardor, man sevgan qizni ismini Durdona deb atayman. Man hikoyamda Durdona deb aytayotgan sevganimni, singlisi Shirina. Uni ismi boshqa lekin sevganim, hamisha singlisini erkalab Shirinim deb atardi, shuni uchun u qizni ismimi Shirina deb atamoqdaman... (TAMOM) Muallif: -MAJNUN-